سوال: 

چگونه ممکن است امام معصوم در یک لحظه سلام هزاران نفر را شنیده و پاسخ تک تک افراد را بدهد؟!!

گاهی در شبکه ها و سایتهای وهابیون و همفکرانشان میشنویم که میگویند : شیعیان در زیارتنامه ی امام رضا که نشانگر عقیده ی آنان است میگویند: (اشهد انک تسمع کلامی و ترد سلامی) یعنی: من به عنوان زایر شهادت میدهم که سخن مرا می شنوی و پاسخ مرا می دهی. اکنون فرض کنید معمولا صدها نفر در حرم امام رضا یا روز اربعین میلیونها  نفر در کربلا به امام خویش سلام داده و با او زمزمه کرده و عرض حاجت میکنند. اکنون چگونه ممکن است امام همه ی این سلامها و عرض حاجات را در آن واحد بشنود و پاسخ همه را بدهد؟!! مثلا اگر دو نفر با ما در یک لحظه سخن بگویند ممکن نیست حرف هر دو را بفهمیم تا چه رسد جواب هر دو را بدهیم، اکنون چگونه این باور شیعه درباره ی امامان قابل توجیه است؟!!!  

پاسخ: 

اتفاقا حرف آنان درباره ی انسانهای معمولی درست است زیرا عالم ماده و جسم عالم تزاحم است و ما هنگام اشتغال به کاری از کار دیگر باز میمانیم. اما این سخن درباره ی امامان مسلمین صادق نیست. زیرا فرض این است که آنان به سبب عنایت پروردگار در مقام وجه اللهی قرار دارند. زیرا امام آینه ی تمام نمای پروردگار است و انسان کامل میباشد. و به عبارت دیگر شاهکار نظام آفرینش است. با این وجود اینکه شنیدن سخن چند نفر و پاسخ گفتن به همه ی آنان را از امامان مسلمین بعید بدانیم در واقع نوعی قیاس به نفس است که البته این نوع قیاس در اینجا مع الفارق و بی ربط است. 

توضیح اینکه: 

شکی نیست که خداوند در قرآن کریم سخن از کلمه ای مرکب به نام  :(وجه الله)  به میان می آورد. و اتفاقا وجه الله را فراتر از دو ظرف مکان و زمان میداند. به عبارت دیگر وجه الله چیزی میباشد که هیچگاه گرفتار در مکان و زمان نیست. ما انسانها همواره گرفتار زمان و مکان هستیم. اما وجه الله به حکم قرآن نه گرفتار مکان است و نه گرفتار زمان. برای اثبات این مطلب به این دو آیه توجه کنید:

1. وجه الله گرفتار در  مکان نیست:

 سوره ی بقره آیه ی 115  میفرماید: (فاینما تولوا فثم وجه الله) یعنی: ( به هر طرف که رو کنی وجه الله همان طرف است) . همه می دانیم که انسان شش جهت مستقیم و عمود دارد - بالا و پایین ، مقابل و پشت سر ، چپ و راست - اما بی نهایت جهت غیر مستقیم دارد. و جالب است که این آیه بیان میکند که انسان به هر کدام از این اطراف نگاه کند وجه الله را در همانجا می یابد. و معنای این مطلب این است که وجه الله در همه جا هست و در گیر مکان خاصی نیست. 

2. وجه الله گرفتار در زمان نیست: 

سوره ی الرحمن آیه ی 26 و 27 میفرماید: ( کل من علیها فان و یبقی وجه ربک

 ذوالجلال و الاکرام) یعنی:( همه ی آفریدگان در زمین فانی خواهند شد مگر وجه پروردگار با جلال و اکرامت ). بدیهیست که به حکم این آیه وجه پروردگار گرفتار زمان نیست و هیچگاه از بین نمیرود.   

وجه الله چیست؟! 

اکنون که فهمیدیم به حکم قرآن وجه الله فارغ از دو ظرف مکان و زمان است باید ببینیم که حقیقت وجه الله چیست. وجه در لغت به معنای عضو نمایانگر هر چیز است. مثلا وجه انسان سیما و صورت اوست و وجه ساختمان نمای بیرونی او. در حقیقت وجه هر چیز مناسب با خود آن چیز است. و بدیهیست که وجود وجه به معنای لغوی نیازمند جسم و ماده است. اما همه میدانیم که به حکم برهان و قرآن و روایات خداوند جسم نیست و فراتر از جسم و بلکه خالق جسم است. اکنون معلوم می شود که نمیتوان این دو آیه را به معنای لغوی وجه که همان صورت و سیما میباشد معنا کرد. پس باید معنایی فراتر مراد باشد. 

 اکثر مفسران مخصوصا مفسران اهل تسنن برای فرار از گرفتار شدن در این مشکل گفته اند مراد و منظور از وجه الله خود ذات خداوند است. اما روشن است که این تفسیر دقیق نیست. زیرا با چنین تفسیری در واقع  کلمه ی وجه را نادیده گرفته اند در حالی که اگر مراد پروردگار از وجه الله خود الله بود باید در این دو آیه به جای عبارت وجه الله و وجه ربک خود کلمه ی الله و ربک را بدون وجه می آورد، در حالی که چنین نکرده است. و کلمه ی وجه الله را به کار برده و این نشان میدهد که وجه الله غیر از الله است و وجه ربک غیر از ربک است. بنابر این این تفسیر درست نیست. 

عده ای دیگر وجه الله را در این دو آیه تفسیر به مجموعه ی مظاهر و اسمای خدا کرده اند و گفته اند که مراد از وجه الله خلق است به نحو موجبه ی کلیه یعنی همه ی خلق. در حالی که این هم درست نیست . زیرا مجموع خلق قطعا در قیامت پایدار نخواهد بود و اکثرا فانی میشوند . پس چگونه ممکن است خداوند آنها را پایدار دانسته باشد؟!! بلکه باید خلق خاصی مراد باشد و نه همه ی خلق.

اکنون که دو تفسیر فوق مردود شد اکنون باز میگردیم به سوال ولی متاسفانه وهابیون و اهل تسنن پاسخ قانع کننده ی دیگری برای تفسیر این دو آیه ندارند ولی شیعیان به برکت ثقلین که یادگاران پیامبرند پاسخی به جا دارند. پس معلوم میشود وجه الله معنایی جز این دو تفسیر دارد. اگر بخواهیم معنای درست وجه الله را بفهمیم باید سراغ کسانی برویم که قرآن در خانه ی آنان نازل شده است. و آنان اهل بیت پیامبرند. اتفاقا در روایات متواتر و یا حد اقل فراوانی آمده که اهل بیت فرمودند: (نحن وجه الله) یعنی وجه خدا ما اهل بیت هستیم. در مصباح الزایر در دعای ندبه که سید بن طاووس آن را نقل فرموده درباره ی امام زمان میخوانیم که امام صادق حضرت مهدی را وجه الله میداند و آرزوی ظهور او را میکنید ، با عبارت :( این وجه الله الذی یتوجه الیه الاولیا).  برای به دست آوردن این روایات به توحید شیخ صدوق ، ص 711 و اصول کافی در ابواب متعدد و بحار الانوار ، ج 4 ، ص 3 و سفینه البحار ، ج 2 ، ص 635 و کتب روایی و تفسیری دیگر رجوع فرمایید. 

نتیجه: 

امامان معصوم وجه الله هستند. و وجه الله نه محدود به زمان است و نه محدود به مکان. پس امامان به خلاف دیگر انسانها میتوانند در یک لحظه  مطالب و سلام میلیونها شخص را بشنوند و پاسخ همه را بدهند. در آخر ما به دشمنان اهل بیت میگوییم: 

کار نیکان را قیاس از خود نگیر 

گرچه باشد در نوشتن شیر، شیر

شیخ علی زند قزوینی

( خلاصه ی دروس پاسخ به شبهات کلامی و اعتقادی مطرح در رسانه ها . زمان : هر هفته از شنبه الی سه شنبه ساعت 7 عصرها. مکان : قم، خیابان ارم، کوی مسجد سلماسی، مقابل مسجد سلماسی ،مدرسه ی علمیه ی مرحوم آیت الله لنگرودی. پایگاه اطلاع رسانی : Zandqazvini.blog.ir ) 

در صورت اطلاع رسانی در ثواب، شریک خواهید بود.